На 9 јули 2025 година, Европскиот парламент усвои резолуција со која се отвора ново поглавје во уредувањето на е-трговијата, со посебен акцент на безбедноста на производите, фер конкуренцијата и регулаторната усогласеност на увозот од трети земји. Оваа резолуција претставува одговор на сè поголемата присутност на небезбедни, неусогласени и често фалсификувани производи на европскиот пазар, кои најчесто пристигнуваат преку онлајн платформи од држави надвор од ЕУ.
Глобалната експанзија на е-трговијата и нејзините предизвици
Во 2024 година, во Европската унија биле увезени над 4,6 милијарди пакети со вредност под 150 евра – праг кој ги ослободува пратките од царина и ДДВ. Дури 91% од овие пратки потекнувале од Кина. Овој обем на увоз, кој постојано расте, создава сериозни предизвици за националните царински и пазарни инспекции, при што значителен дел од производите не ги задоволуваат европските безбедносни, еколошки и потрошувачки стандарди.
Како резултат на тоа, европските компании – особено малите и средните претпријатија – се соочуваат со нелојална конкуренција, бидејќи домашните производители се обврзани да се придржуваат до строги регулативи и да инвестираат во усогласување, додека производи од трети земји лесно навлегуваат на пазарот без соодветна контрола.
Клучни мерки од резолуцијата
Резолуцијата содржи серија препораки и насоки кои имаат за цел да го зајакнат европскиот систем на надзор и да обезбедат повисоко ниво на заштита на потрошувачите:
- Отстранување на царинскиот праг од 150 евра, со што сите увезени производи, без оглед на вредноста, ќе подлежат на царински и даночен третман.
- Воведување на дигитален пасош за производите (Digital Product Passport), кој ќе обезбедува детални информации за потеклото, составот и усогласеноста на производите.
- Проширување на одговорноста на онлајн платформите, особено во случаи кога нема назначен увозник или овластен претставник во ЕУ. Платформите ќе мора да обезбедат детални информации за продавачите и нивните производи.
- Засилување на технолошките капацитети на царинските и пазарните инспекции преку користење на вештачка интелигенција, blockchain и дигитални алатки за следење и анализа на ризици.
- Формирање на Европска царинска агенција (EUCA), која ќе игра клучна улога во координирањето на контролите и спроведувањето на заеднички мерки во рамки на унијата.
Последици и можности за македонските е-трговци
Иако Македонија не е членка на Европската унија, сите компании кои вршат продажба на пазарот на ЕУ, било преку директен извоз или преку онлајн платформи, ќе бидат погодени од новите правила. Ова особено важи за македонските бизниси кои продаваат преку Amazon, Etsy, eBay или сопствени сајтови со логистика насочена кон европските потрошувачи.
Во таа насока, се препорачува:
- Воспоставување на јасни механизми за усогласување со регулативите, вклучително и соработка со правни субјекти во ЕУ кои можат да делуваат како овластени претставници.
- Следење на регулативите како DSA, GPSR, MSR и новите царински правила, кои влијаат на безбедноста и следливоста на производите.
- Инвестирање во транспарентност, еколошка одржливост и усогласеност како конкурентска предност.
Европската унија јасно сигнализира дека е-трговијата повеќе нема да биде сива зона без надзор. Напротив, се движи кон модел на одговорна, транспарентна и одржлива дигитална трговија. Ова претставува предизвик за оние кои работат без регулаторна рамка, но и можност за оние компании кои сакаат да изградат сигурен, квалитетен и конкурентен бизнис.
Македонските е-трговци кои се ориентирани кон ЕУ треба внимателно да ја следат новата регулаторна архитектура и да започнат со навремена подготовка за претстојните промени.
Целата резолуција усвоена од ЕУ парламент на 9 јули е достапна на овој линк
